Aquarel Schilderen: Gouden Regels & Kenmerken

Aquarel schilderen is een kunstvorm die al eeuwenlang kunstenaars en liefhebbers van schoonheid boeit. Het staat bekend om zijn delicate transparantie en de mogelijkheid om licht en schaduw met ongeëvenaarde gratie vast te leggen. In tegenstelling tot andere mediums zoals olieverf of acryl, biedt aquarel een unieke vloeibaarheid en een zekere onvoorspelbaarheid die deel uitmaakt van zijn charme. Als watergedragen medium is het bovendien minder rommelig en over het algemeen veiliger in gebruik, wat het toegankelijk maakt voor zowel beginners als ervaren schilders. Maar om echt de essentie van aquarel te doorgronden en je vaardigheden te verfijnen, is het cruciaal om de fundamentele principes te begrijpen die deze kunstvorm zo bijzonder maken. Deze principes, die ik de 'Gouden Regels van Aquarel' noem, zijn de sleutel tot het transformeren van je werk, en je zult ontdekken hoe verrassend eenvoudig het kan zijn om een groot verschil te maken zodra je ze toepast.

Deze regels, hoewel niet per se in een specifieke volgorde, zijn vaak onderling verbonden en vullen elkaar aan. Laten we dieper ingaan op wat aquarel zo uniek maakt, voordat we deze essentiële regels verkennen. We zullen de kenmerken van de verf, de benodigde materialen, de diverse technieken, en zelfs een duik nemen in de rijke geschiedenis en de invloedrijke kunstenaars die dit medium hebben gevormd.

De Magie van Aquarel: Kenmerken die Betoveren

Aquarelverf onderscheidt zich van andere mediums door een reeks unieke eigenschappen die zowel de fysieke als esthetische kwaliteiten bepalen. Deze kenmerken beïnvloeden ook de technieken die kunstenaars gebruiken. Laten we ze in detail verkennen:

Transparantie

Transparantie is de meest bepalende eigenschap van aquarelverf. Het verwijst naar het vermogen van de verf om licht door te laten en te reflecteren op het papier, waardoor onderliggende lagen en de witheid van het papier zichtbaar blijven. Dit resulteert in een ongekende helderheid en lichtheid in schilderijen. Transparante aquarellen zijn veel lichtgevender en beter geschikt voor het combineren van nieuwe kleuren zonder helderheid te verliezen. Ze zijn ideaal voor het opbouwen van lagen, waardoor je prachtige diepere kleuren kunt creëren en kunt spelen met licht en schaduw. Een ander voordeel is het vermogen om optisch te blenden, waarbij je nieuwe kleuren krijgt door lagen over elkaar heen te leggen in plaats van ze direct te mengen.

Opaciteit

Hoewel aquarel van nature transparant is, varieert de opaciteit van pigmenten. Opaciteit verwijst naar het vermogen van een verf om te bedekken wat eronder ligt. Sommige pigmenten, zoals die op basis van Cadmium, zijn van nature dekkender dan bijvoorbeeld Quinacridone-pigmenten. Ook de concentratie van de verf beïnvloedt de opaciteit: verf direct uit de tube is dekkender dan sterk verdunde verf. In vergelijking met mediums als acryl, gouache en olieverf kan aquarel echter nooit echt als 'dekkend' worden beschouwd, hoewel sommige pigmenten meer dekking bieden dan andere. De opaciteit van een pigment is vaak te vinden op de verpakking.

Granulatie

Granulatie is een kenmerkend effect dat optreedt wanneer bepaalde pigmenten in de groeven van het papier vallen, waardoor een korrelige textuur ontstaat. Dit gebeurt omdat de pigmenten zwaarder (dichter) of onregelmatiger zijn, waardoor ze ongelijkmatig over het papier verspreiden. Niet alle aquarelpigmenten granuleren; het effect is opvallender bij pigmenten zoals Ultramarijnblauw, Ongebrande Ombra en Gebrande Sienna. Hoewel synthetisch gemaakte pigmenten minder granuleren, kan granulatie textuur en diepte toevoegen aan een schilderij, wat vooral nuttig is bij het schilderen van natuurlijke elementen zoals rotsen, gebladerte of verouderde oppervlakken.

Vlekken of 'Liftability'

Het 'vlekkende' vermogen van sommige pigmenten beïnvloedt direct de gebruikte technieken. Vlekkende pigmenten dringen diep door in de papiervezels en hechten zich permanent, waardoor een 'vlek' achterblijft die moeilijk te verwijderen of op te lichten is met water of penselen. Niet-vlekkende pigmenten daarentegen hechten zich aan het oppervlak en kunnen gemakkelijk worden opgelicht, zelfs na droging, wat meer correctiemogelijkheden biedt. Kleinere pigmentdeeltjes zijn vaak meer vlekkend en duurzamer dan grotere deeltjes. De samenstelling van het papier speelt ook een belangrijke rol in de mate van vlekken.

Lichtechtheid

Lichtechtheid verwijst naar het vermogen van verf om zijn intensiteit en levendigheid te behouden over lange perioden, zelfs bij blootstelling aan licht. Hoewel de kwaliteit van het bindmiddel en het papier een rol speelt, is de kwaliteit en inherente permanentie van het pigment het belangrijkst. Organische pigmenten zijn vaak minder lichtecht dan pigmenten afkomstig van mineralen. Omdat aquarellen watergedragen zijn en een lagere pigmentconcentratie hebben, vervagen ze doorgaans sneller dan andere mediums, waardoor het voor kunstenaars nog belangrijker is om zeer lichtechte pigmenten te kiezen.

De Gouden Regels van Aquarel Schilderen

Om je aquarelvaardigheden te verbeteren, is het essentieel om deze fundamentele 'Gouden Regels' te begrijpen en toe te passen. Ze zijn de ruggengraat van succesvol aquarel schilderen.

Regel 1: Werk van Licht naar Donker

De meest fundamentele regel in aquarel is om van licht naar donker te werken. Dit is de traditionele benadering om een onderwerp op te bouwen in aquarel en is vrij uniek voor dit medium. In tegenstelling tot olie- of acrylverf, waar je lichte kleuren over donkere kunt leggen, laat de transparante aard van aquarel elke onderliggende laag doorschijnen. Beginnen met lichtere kleuren maakt een geleidelijke opbouw van tonale waarden en schaduwen mogelijk. Dit vereist vaak enige vooruitplanning en een 'omgekeerde' benadering voor kunstenaars die gewend zijn aan andere mediums.

Regel 2: Aquarel Verlicht bij Drogen

Een cruciale observatie voor elke aquarelartiest: aquarelverf wordt lichter bij het drogen. Dit 'droogverschuiving'-effect, waarbij kleuren minder verzadigd lijken, komt voornamelijk door de verandering in pigmentconcentratie op het papieroppervlak naarmate het water verdampt. Natte verf lijkt intenser omdat water en bindmiddel de pigmentdeeltjes concentreren. Wanneer de verf droogt, verdampt het water en zinken de kleinste pigmentdeeltjes in de cellulosevezels van het papier, waardoor ze minder licht reflecteren en de verf vervaagd oogt. Begrip van deze regel stelt kunstenaars in staat om te compenseren door een iets sterkere pigmentconcentratie te gebruiken bij het mengen van kleuren.

Regel 3: Wit Komt van het Papier

In aquarel komt wit niet van een tube witte verf, maar van het papier zelf. Dit is een belangrijke reden waarom we van licht naar donker schilderen. Alle witte vormen, zoals heldere accenten, moeten vooraf worden gepland. Vaak wordt hiervoor maskeervloeistof gebruikt, die het papieroppervlak beschermt tijdens het schilderen, zodat de accenten wit blijven. Hetzelfde geldt voor lichtere tinten: door de transparantie van aquarel schijnt de witheid van het papier door een verdunde wassing heen. Het papier speelt dus een actieve rol in een aquarel schilderij, en het vooruit plannen van je wit wordt een tweede natuur.

Regel 4: Aquarel is Transparant

De transparantie van aquarel is een overheersend kenmerk. Deze gouden regel benadrukt de unieke kwaliteit van aquarelverf. Vanwege deze transparantie ontstaat de techniek van 'glazuren'. Kunstenaars kunnen opmerkelijke effecten bereiken door meerdere lagen kleur aan te brengen. Glazuren omvat het aanbrengen van een transparante wassing van kleur over een eerder gedroogde verflaag. Elke onderliggende tint beïnvloedt het uiteindelijke uiterlijk, en kunstenaars kunnen lagen opbouwen om tonen te intensiveren en subtiele overgangen te creëren. Het is als direct kleuren mengen op het papier, laag na laag, om het eindresultaat te bereiken. Deze transparantie voegt diepte en complexiteit toe aan aquarelwerken.

Regel 5: Nat-op-Nat en Nat-op-Droog

Er zijn twee fundamentele technieken in aquarel die onlosmakelijk met het medium verbonden zijn: nat-op-nat en nat-op-droog. Samen vormen deze technieken een gouden regel die uniek is voor aquarel en de brede reeks mogelijkheden van aquarel schilderen benadrukt. Nat-op-nat houdt in dat verf wordt aangebracht op een nat oppervlak, waardoor kleuren naadloos en vloeiend in elkaar overlopen. Nat-op-droog daarentegen, omvat het aanbrengen van verf op een droog oppervlak, wat precieze controle over je penseelstreken mogelijk maakt en ideaal is voor fijne details en scherpe lijnen. Het beheersen van beide technieken stelt kunstenaars in staat te navigeren tussen gecontroleerde precisie en vrije expressie.

Regel 6: Respecteer de Watercyclus

Nat-op-nat en nat-op-droog schilderen zou niet mogelijk zijn zonder deze regel. Een natte wassing op aquarel papier doorloopt verschillende droogfasen, de zogenaamde 'watercyclus'. Over het algemeen doorloopt het papier vier verschillende toestanden: Droog, Vochtig, Vochtig (damp) en Nat. Deze toestanden beïnvloeden de manier waarop pigmenten reageren op het papieroppervlak. Waterbeheersing is een van de grootste uitdagingen voor nieuwe aquarel kunstenaars; de meeste problemen draaien om de natheid van het papier en de natheid van de kwast. Probeer te observeren wat er gebeurt als je schildert! Het leren van het gedrag van aquarel in elke fase van de watercyclus kan je controle over dit medium aanzienlijk verbeteren.

Regel 7: Timing is Alles!

De watercyclus in aquarel schilderen introduceert een extra uitdaging, wat leidt tot de regel van timing. Aquarel droogt relatief snel. Je moet je penseelstreken aanbrengen en met je pigmenten werken terwijl het oppervlak nog vochtig is. Wanneer de verf eenmaal droog is, kan het corrigeren van fouten lastig zijn, en loop je het risico op streperige penseelstreken. Snel leren schilderen en snel werken wanneer nodig, maar ook profiteren van de vochtige fase van de papierdroogcyclus, zijn allemaal belangrijke aspecten van het beheersen van de regel van timing in aquarel schilderen.

Regel 8: Gebruik Geen Zwart!

Veel aquarel kunstenaars houden zich aan de regel om geen zwarte verf te gebruiken. Dit klinkt misschien rigide, maar het is een gangbare praktijk onder aquarel liefhebbers. In plaats van naar die tube zwarte verf te grijpen, kiezen veel kunstenaars ervoor om hun donkere tinten te mengen met een combinatie van andere kleuren. Waarom? Bijvoorbeeld, het gebruik van een mix van complementaire kleuren om donkere tinten te creëren, produceert levendigere neutrale kleuren. Het maakt een subtieler, genuanceerder scala aan tonen mogelijk voor schaduwen en arcering. Het gebruik van dezelfde kleuren als het onderwerp voor het mengen van je zwarten zal ze effectiever harmoniseren met het algehele schilderij. Dus, de volgende keer dat je in de verleiding komt om die zwarte tube te pakken, pauzeer even en overweeg het levendige spectrum van kleuren tot je beschikking.

Regel 9: Verbreek de Regels!

De laatste regel is misschien wel de leukste: vergeet niet de regels te verbreken! Nu je de regels kent, moet je ze af en toe doorbreken. Soms zijn regels bedoeld om gebroken te worden. Het doorbreken van de regels kan zomaar een nieuw niveau van creativiteit in je aquarelreis ontgrendelen! Ik moedig je aan om met deze regels te experimenteren en tot je eigen conclusies te komen. Verbreek ze! Doe dingen anders en kijk wat je leert.

De Bouwstenen van Aquarel: Waaruit Bestaat het?

Aquarelverf bestaat uit drie hoofdbestanddelen: pigment, bindmiddel en additieven. Elk beïnvloedt hoe aquarellen zich gedragen, hoe lang ze meegaan en hoe transparant ze zijn.

Pigment

Pigmenten zijn in feite kleuren in poedervorm; deze fijn gemalen deeltjes geven de verf zijn kleur. Ze zijn afkomstig van verschillende bronnen zoals planten, mineralen, dieren, en kunnen ook synthetisch worden gemaakt. De bron van de pigmenten bepaalt niet alleen de kleur en tint van de verf, maar ook andere eigenschappen zoals transparantie, lichtechtheid en vlekkend vermogen.

• Minerale Pigmenten: Tot de oudste pigmenten, afkomstig van natuurlijk voorkomende mineralen en klei (bijv. oker, sienna, omber). Ze hebben over het algemeen een goede lichtechtheid en een gedempter, natuurlijker kleurenpalet.
• Synthetische Pigmenten: Ontwikkeld tijdens het industriële tijdperk via chemische processen (bijv. cadmiumrood en -geel, titaanwit, kobaltblauw). Ze bieden heldere, intense kleuren en hebben meestal een uitstekende lichtechtheid.
• Organische Pigmenten: Afgeleid van koolstofgebaseerde moleculen, zowel natuurlijk (bijv. indigo) als synthetisch (bijv. ftalocyanine blauwen en groenen). Ze bieden een breed scala aan levendige kleuren. Synthetische organische pigmenten hebben vaak een hoge tintsterkte en goede lichtechtheid, maar sommige natuurlijke organische pigmenten kunnen na verloop van tijd vervagen.
• Metallic Pigmenten: Bevatten metaalpoeders of parelmoerachtige stoffen voor speciale effecten.

Bindmiddel

Het bindmiddel is de substantie die het pigment bij elkaar houdt voordat het met water wordt geactiveerd en helpt het daarna aan het papier te hechten. Het meest gebruikte bindmiddel voor aquarellen is Arabische gom, een heldere, kleurloze gom die gemakkelijk oplost in water en helpt het pigment gelijkmatig te verspreiden en de vloeibaarheid van de verf te behouden. Glycerine en honing zijn veelgebruikte ingrediënten die als bevochtigingsmiddel fungeren, waardoor de verf vocht vasthoudt en gemakkelijker opnieuw te bevochtigen en te gebruiken is na droging op het palet of in het napje. Honing kan ook bijdragen aan de rijkdom en glans van de verf, waardoor de textuur en consistentie worden verbeterd.

Additieven

Additieven zijn extra ingrediënten die soms worden toegevoegd om de flexibiliteit te verbeteren en te voorkomen dat de verf barst bij het drogen. Veelvoorkomend is ossengal (of synthetische alternatieven), een bevochtigingsmiddel dat de oppervlaktespanning vermindert en de vloei van de verf over het papier verbetert. Om schimmel- of bacteriegroei te voorkomen (aangezien Arabische gom organisch is), worden ook conserveermiddelen zoals fenol of ureum in kleine hoeveelheden toegevoegd. Weekmakers zoals bepaalde glycolen worden ook toegevoegd, en in studentenkwaliteit aquarellen kunnen vulstoffen (zoals krijt of kaolien) worden toegevoegd. Deze vergroten het volume van de verf zonder meer pigment toe te voegen, waardoor deze goedkoper is maar ook minder intens van kleur.

Oplosmiddelen

Het primaire oplosmiddel voor aquarellen is water, dat wordt gebruikt om de verfvloei, transparantie en consistentie te regelen. Met water kun je een breed scala aan waarden creëren, van zeer donker en verzadigd tot zeer licht en zacht. Water kan ook worden gebruikt om gedroogde verf op je palet en papier te reactiveren. Kunstenaars gebruiken dit om kleur op te lichten, fouten te corrigeren, andere kleuren te mengen of de intensiteit van de verf na droging te controleren. In tegenstelling tot andere mediums die vaak agressieve oplosmiddelen nodig hebben, volstaat water voor aquarel, wat gezondheidsrisico's en rommel aanzienlijk vermindert.

Je Aquarel Atelier: Wat Heb Je Nodig?

Om aquarel kunst te maken, heb je niet veel benodigdheden nodig. De basis bestaat uit aquarelverf, aquarelpapier, aquarel penselen, een palet om te mengen, schoon water en enkele accessoires. Maar het allerbelangrijkste is de wil en passie om te leren, te oefenen en veel geduld!

Aquarelverf

Aquarelverf is het eerste item op de lijst. Er zijn verschillende kwaliteiten en presentaties:

Kwaliteiten

• Studentenkwaliteit: Betaalbaar, ideaal om veel te gebruiken voor het testen van merken, schetsen, nieuwe technieken uitproberen en kleurstudies. Minder duurzaam, minder lichtecht en minder levendig.
• Professionele kwaliteit: Speciaal gemaakt voor professionele kunstenaars voor unieke stukken (verkopen, exposities, galerijen). Veel duurzamer, lichtechter en met de beste pigmentkwaliteit, maar ook duurder en soms moeilijker te vinden.

Presentaties

• Tube Aquarellen: Verpakt in tubes, in een zachte, pasta-achtige vorm. Ideaal voor het mengen van grote hoeveelheden verf en het verkrijgen van zowel levendige als subtiele kleuren. Gemakkelijker te mengen, waardoor je eigen aangepaste kleuren in grotere hoeveelheden kunt maken. Ze kunnen uitdrogen als ze open blijven, maar dankzij hun snelle droging kun je je eigen napjes maken die gemakkelijk met water opnieuw worden geactiveerd.
• Napjes Aquarellen: De meest populaire verfpresentatie, verkrijgbaar in volle napjes en halve napjes. Dit zijn vaste blokken verf die met water worden geactiveerd, vaak gebruikt voor schetsen, reizen en buiten schilderen. Ze zijn zeer draagbaar, handig en rommelvrij. Halve napjes zijn kleiner, waardoor ze nog draagbaarder zijn.
• Vloeibare Aquarellen: De zeldzaamste aquarelpresentatie. Ze zijn verkrijgbaar in een vloeibare, sterk gepigmenteerde vorm, perfect voor vloeiende wassingen, grote oppervlakken en levendige, intense kleuren. Het voordeel is de hoge pigmentconcentratie die levendige resultaten oplevert, maar ze kunnen ook met water worden verdund voor lichtere wassingen. Nadelen zijn dat ze moeilijker te vinden, moeilijker te controleren en doorgaans duurder zijn dan tubes en napjes.

Aquarel Penselen

Aquarel penselen zijn speciaal ontworpen om grote hoeveelheden water (en verf) vast te houden voor meerdere wassingen. Hoewel normale synthetische penselen ook kunnen worden gebruikt, zullen ze snel zonder verf komen te zitten en de kleur niet zo mooi kunnen aanbrengen als speciale aquarel penselen. Penselen kunnen worden gecategoriseerd naar vorm en materiaal:

Vormen

• Ronde Penselen: Met een ronde, puntige tip. Veelzijdig voor zowel gedetailleerd werk als bredere streken. Ideaal voor wassingen, vullingen en fijne lijnen.
• Platte Penselen: Platte, rechthoekige haren met een rechte rand. Geweldig voor gedurfde, vegende streken en wassingen. Nuttig voor het creëren van scherpe randen en het bedekken van grote gebieden.
• Mop Penselen: Volle, afgeronde penselen met haren die zijn ontworpen om veel water vast te houden. Uitstekend voor grote wassingen en voor het bevochtigen van grote oppervlakken papier.
• Detail Penselen: Met kleine, fijne tips voor ingewikkeld werk, perfect voor het toevoegen van fijne details.
• Waaier Penselen: Haren die in een waaier zijn verspreid. Goed voor het creëren van texturen en soepel blenden.
• Rigger Penselen: Lange, dunne haren, oorspronkelijk ontworpen voor het schilderen van tuigage op schepen; uitstekend voor lange, continue lijnen.
• Schuine Penselen: Haren zijn onder een hoek gesneden. Nuttig voor precieze streken en het bereiken van krappe ruimtes, biedt goede controle voor curven en lijnen.

Materialen

De materiaalsoort van het penseel heeft een grote invloed op de prestaties:

Aquarelpapier

Aquarelpapier is speciaal ontworpen om de grote hoeveelheden water te verwerken die bij dit medium worden gebruikt. Het wordt gekenmerkt door zijn dikte, absorptievermogen en textuur. Aquarelpapier ondergaat een proces genaamd 'sizing', waarbij een bindmiddel (zoals gelatine) aan de pulp wordt toegevoegd om het waterbestendig te maken. Dit zorgt ervoor dat het papier water en pigment absorbeert zonder te scheuren, te breken of te kromtrekken, waardoor de verf gemakkelijk kan vloeien en blenden. Afhankelijk van de textuur kunnen we aquarelpapier classificeren:

Aquarel Technieken: Meesterlijke Streken

Er zijn veel verschillende technieken voor het schilderen met aquarellen, elk met zijn eigen unieke effecten.

Nat-op-Nat Techniek

De nat-op-nat techniek omvat het aanbrengen van aquarelverf op een zeer nat oppervlak. Dit resulteert in kleuren die in elkaar vloeien, waardoor vloeiende kleurovergangen en zachte randen ontstaan. Het is een van de meest gebruikte technieken, maar ook een van de meest uitdagende voor beginners. Perfect voor het maken van verlopen, landschappen en prachtige luchten.

Droge Kwast Techniek

Droge kwast in aquarel betekent het gebruik van een relatief droge kwast die nog steeds verf bevat om snelle, ruwe sporen te maken die scherpe, getextureerde effecten creëren. Deze techniek is geweldig voor het toevoegen van texturen zoals boombast, gras, rotsen of zand, en wordt vaak gebruikt in landschapsschilderkunst om realisme en diepte toe te voegen.

Nat-op-Droog Techniek

De nat-op-droog techniek omvat het aanbrengen van natte verf op droog papier. Deze techniek zorgt voor meer controle over de verf, wat leidt tot heldere, scherpe randen. Dit is een van de gemakkelijkste en eenvoudigste technieken en de meest gebruikte door beginners, perfect voor gedefinieerde vormen, gedetailleerd werk en architectonisch ontwerp.

Vlekken / Oplichten Techniek

Vlekken is een techniek die wordt gebruikt om een kleur lichter te maken, lichteffecten toe te voegen of fouten in aquarellen te corrigeren door pigment te verwijderen met een natte spons of doek. Deze techniek wordt in verschillende stadia van het schilderij gebruikt. Onthoud dat de natheid van de verf het resultaat van de techniek beïnvloedt, dus experimenteer eerst op een stuk wegwerppapier.

Onderlagen Techniek

Onderlagen is een techniek waarbij een eerste laag verf op het papier wordt aangebracht als basis voor andere lagen. Deze initiële laag zet de toon en fundering voor het schilderij en biedt diepte, rijkdom en samenhang aan het uiteindelijke stuk. Experimenteren met verschillende onderlaag tinten kan leiden tot interessante effecten. Bijvoorbeeld, een warme onderlaag kan een gevoel van warmte aan de scène toevoegen, zelfs als de uiteindelijke kleuren koel zijn.

De Rijke Geschiedenis van Aquarel Schilderen

Aquarel schilderkunst gaat terug tot de vroege Paleolithische periode, toen mensen afbeeldingen van mensen en dieren op grotschilderingen maakten met natuurlijke pigmenten. De ontdekking van papyrus leidde tot de prominentie in de Egyptische kunst. De eerste aquarellen werden circa 4000 v.Chr. in de oude Chinese kunst gemaakt, voornamelijk voor decoratieve doeleinden. Tegen de 4e eeuw n.Chr. waren aquarel landschappen goed ingeburgerd als een apart genre van Chinese schilderkunst.

15e en 16e Eeuw: Albrecht Dürer

De Noordelijke Renaissance wordt gecrediteerd voor het inspireren van de moderne aquarel schilderkunst. De eerste grote beoefenaar ervan was de Duitse schilder Albrecht Dürer, wiens verbluffende plantenstudies en landschappen veel van de Engelse aquarelmethoden voorspelden. Dürer was een van de eerste kunstenaars die de mogelijkheden van dit medium inzag. Hij creëerde ongelooflijk levensechte natuurstudies, meestal door gouache en aquarel op papier te combineren.

De Engelse School van de 19e Eeuw

De populariteit van aquarel schilderkunst in de 18e eeuw, vooral in Engeland, werd door verschillende redenen beïnvloed. Het werd beschouwd als een waardevolle aanvulling op een goede opleiding onder de rijken, en militaire officieren en landmeters waardeerden de praktische toepassingen. Drie Engelse kunstenaars worden erkend voor het vestigen van aquarel als een apart, ontwikkeld schildermedium: Joseph Mallord William Turner, Paul Sandby (vaak de 'vader van de Engelse aquarel' genoemd), en Thomas Girtin. Deze groep opereerde tijdens het zogenaamde Gouden Tijdperk van Aquarel, dat zich uitstrekte van de late 18e tot het midden van de 19e eeuw. Aanvankelijk mochten schilders alleen gekleurde wassingen gebruiken, maar kunstenaars als Turner en Girtin begonnen een breder palet van gedurfdere kleuren te gebruiken voor een meer schilderachtig uiterlijk. Aquarellen wonnen snel aan populariteit in het Verenigd Koninkrijk.

Europa en de Moderne Tijd

Aquarel werd gangbaarder in de rest van Europa dankzij de invloed van de Engelse school. De Franse schilder Paul Cézanne, een van de meest invloedrijke kunstenaars van de 19e eeuw en de voorloper van de moderne kunst, creëerde een stijl voor aquarel schilderijen die uitsluitend bestond uit overlappende, kleine glazuren van pure kleur. Cézanne transformeerde hoe we de wereld vastleggen en zien, wat een diepgaande invloed had op de evolutie van de Europese kunst.

Verenigde Staten: Een Nieuwe Benadering

Gedurende de 19e en 20e eeuw won aquarel schilderkunst aan populariteit in de Verenigde Staten dankzij de ontwikkeling van beter papier en kleurmakende technologieën. Omdat ze niet gebonden waren aan strikte Engelse conventies, waren Amerikaanse kunstenaars enthousiaster om te experimenteren met aquarel. In tegenstelling tot Europese kunstenaars zagen zij aquarel als een fundamenteel medium op gelijke voet met olieverf, omdat ze er een onderscheidende stijl mee konden testen en ontwikkelen. De American Watercolor Society werd opgericht in 1866, wat de groeiende erkenning van het medium onderstreepte.

Beroemde Aquarel Kunstenaars

Vele meesters hebben de aquarel schilderkunst naar nieuwe hoogten getild. Hier zijn enkele van de meest prominente:

• Winslow Homer (1836-1910): Een van de belangrijkste figuren in de 19e-eeuwse Amerikaanse kunst, gevierd om zijn technische innovatie en expressieve kracht in aquarel, vaak de dynamische krachten van de natuur en de schoonheid van het Amerikaanse landschap vastleggend.
• John Singer Sargent (1856-1925): Hoewel bekend om zijn portretten in olieverf, onthullen Sargents aquarellen een spontaner en vloeiender aspect van zijn talent. Gevierd om hun helderheid en vitaliteit, vangen ze onderwerpen variërend van Venetiaanse grachten tot Arabische woestijnen met opmerkelijke directheid en precisie.
• Georgia O’Keeffe (1887-1986): Voornamelijk bekend om haar grootschalige schilderijen van bloemen en landschappen van New Mexico, verkende O'Keeffe ook het medium aquarel vroeg in haar carrière. Haar aquarel schilderijen uit de jaren 1910 tonen een mix van abstractie en representatie, met een focus op vereenvoudigde vormen en een dynamisch samenspel van kleuren.
• Paul Klee (1879-1940): Een Zwitsers-Duitse kunstenaar geassocieerd met de Bauhaus-school, gevierd om zijn onderzoekende gebruik van kleurenleer en diverse artistieke technieken, waaronder aquarel. Klees aquarellen kenmerken zich door hun fantasierijke composities, grillige figuren en ingewikkeld gebruik van lijn en kleur.
• Elizabeth Murray (1940-2007): Een Amerikaanse schilder bekend om haar levendige, gevormde doeken die de grenzen van traditionele schilderkunst doorbraken. Hoewel voornamelijk erkend voor haar werk in olieverf en acryl, integreerde Murray ook elementen van aquarel in haar praktijk, waarbij ze het medium gebruikte om vorm, kleur en ruimtelijke relaties te verkennen in haar kenmerkende, cartoonachtige stijl.

Veelgestelde Vragen (FAQ)

Wat is het grootste verschil tussen aquarel en acrylverf?

Het grootste verschil zit in de transparantie en de droogtijd. Aquarel is van nature transparant en droogt snel, waardoor lagen zichtbaar blijven en fouten moeilijker te corrigeren zijn. Acrylverf is dekkender en droogt ook snel, maar wordt watervast na droging, waardoor je er gemakkelijk overheen kunt schilderen en lagen volledig kunt bedekken.

Waarom wordt wit van het papier gehaald in aquarel?

Aquarelverf is transparant, wat betekent dat het licht doorlaat en de witheid van het papier laat doorschijnen. Er is geen witte aquarelverf die de witheid van het papier kan evenaren. Daarom wordt wit bewaard door simpelweg het papier onbeschilderd te laten, vaak met behulp van maskeervloeistof.

Kan ik zwarte aquarelverf gebruiken?

Hoewel er zwarte aquarelverf bestaat, kiezen veel professionele aquarel kunstenaars ervoor om deze niet te gebruiken. Ze mengen liever hun eigen donkere tinten met complementaire kleuren (bijvoorbeeld donkerblauw gemengd met gebrande omber) om rijkere, meer genuanceerde en harmonieuze zwarten te creëren die beter passen bij de rest van het schilderij.

Hoe beïnvloedt de droogtijd mijn aquarelwerk?

De droogtijd van aquarel is cruciaal. Aquarel droogt relatief snel, en de natheid van het papier en de kwast bepalen hoe de verf vloeit en blendt. Te lang wachten kan leiden tot harde randen of strepen, terwijl te snel werken kan resulteren in onvoldoende menging. Het beheersen van de 'timing' is essentieel voor succesvolle aquarel schilderijen.

Welke materialen heb ik nodig om te beginnen met aquarel?

Om te beginnen heb je minimale benodigdheden nodig: een set aquarelverf (napjes zijn ideaal voor beginners), aquarelpapier (koudgeperst papier van minstens 300 g/m² is een goede start), een paar aquarel penselen (een ronde en een platte zijn veelzijdig), twee potten met schoon water, en een palet om te mengen. Geduld en de bereidheid om te experimenteren zijn echter de belangrijkste 'materialen'.

Als je andere artikelen wilt lezen die lijken op Aquarel Schilderen: Gouden Regels & Kenmerken, kun je de categorie Verf bezoeken.